Kore’de Yalnızların, Çaresizlerin ve Umudun Adresi: Goshiwon 

 

Bu konuyla ilgili daha önce Türk öğrenciler arasında doktora veya tez çalışması yapan oldu mu bilmiyorum ama Kore’deki bu hayatın sosyolojik açıdan okunması, değerlendirilmesi ve ayrıntılı ele alınması gerekli olan konuların başında gelir. Konuyu magazinsel olarak değil sebep-sonuç ilişkisi içerisinde  ve bir sosyal olgu olarak izaha çalışacağım.


Goshiwon; ince kontrplakla odalara bölünmüş, en ufak bir sesi geçiren, düşük maliyetli, yalıtımsız, derme çatma, 3 metre ile 7 metrekare arasındaki tek kişilik odalara verilen ad. Kore’de muayene odası olarak da bilinir ve işyerlerinin ikinci, üçüncü katlarında bulunur. 

 

 

Genelde odada bir çalışma masası, bir sandalye, 1 kitaplık ve bir de tek kişilik yatak bulunur. Bazı odalarda mini buzdolabı olsa da yemek yeme veya yapmak için mutfak gereçleri ortak kullanım alanında bulunur. Genelde çoğunda da ücretsiz pilav ve kimchi bulunuyor.

 

 

Bu 7 metrekarelik goshiwonların bazılarında; pencere, tuvalet ve banyoda var. Fiyatları da sunduğu imkanlara göre aylık 300 bin won ile 600 bin won arasında (250-550 dolar) değişiyor. Banyolu ve pencereli bir oda için aylık kira 600.000 won’a kadar çıkıyor. Türkiyedeki karşılığı stüdyo ofis olabilir. Hem çalışma hem kalma yeri olarak kullanılıyor.

 

Bunlar aslında dikkat dağıtıcı şeylerden uzaklaşıp, yoğun ders çalışma ortamı, üniversiteye giriş sınavlarına hazırlananlar ve devlet memurluğu  sınavlarına hazırlanmak isteyen öğrenciler için tasarlanmış. Ancak şimdi öyle değil. Talep artınca apartmanlardan bozma oda oda olarak kiraya veriliyor ve şu anda “otel” anlamına gelen “tel” ile “goshitel” olarak adlandırılıyor.

 

 

 

Goshiwon, Güney Kore’de ilk kez 1970’lerin sonlarında, çoğunlukla Seul’daki üniversitelerin yakınında (üniversiteye giden veya hazırlananlar için) ortaya çıkan benzersiz bir yatakhane tarzı tek kişilik konut veya oda.

 

Neden tercih edildiğine gelince; bu mikro evler ve minimal yaşam tarzları için tasarlanmış odalar aylık olarak kiralanır ve depozito gerektirmiyor. Kore’de ev kiralarken baştan 20 kira bedeli veya en az 2 yıllık kiraya denk gelecek kira bedelini depozito olarak alıyorlar. Biz de 2014 yılında Kore’de ilk ev kiralarken 20 bin dolar depozito istediklerinde çok şaşırmıştık. 

 

 

 

Konut fiyatları da o kadar arttı ki bir Korelinin ömrü ev taksidi ödemekle geçiyor. Devlet başkanı Moon Ja-in Seul’daki konut fiyatlarını ve yüksek kiraları düşürmek için 2025 yılına kadar 1350 yeni konut yapılmasını istedi. Ayrıca yeni düzenlemede ile kat yüksekliği de 35’ten 50 katlı apartman yapımına müsade çıktı. Ama bunun uzun vade de çok da etkili olacağını sanmıyorum. Uzun vadede kazanan mal sahipleri ve inşaatçılar olur ve kaybeden Seul’un doğası ve betonlaşma olur. 

 

Öğrenciler, düşük gelirli kişiler veya mevsimlik yerli ve yabancı işçiler bu kadar parayı bir arada veremeyeceği için Goshiwonlar çok cazip geliyor. Kira depozito ilişkisi demişken de şunu da ekleyelim. Eğer kiralık evden çıkacaksanız çıkmadan üç ay önceden çıkacağınızı emlakçıya veya mal sahibine söylemeniz gerekiyor. Yoksa 3 aylık kirasını depozitten kesiyor ve yeni kiracı evi tutuna kadar depozitoyu bekletiyor ve sizin içerideki depozito daha sonra yatıyor. Seul’da okulların, dershanelerin, üniversitelerin ve metro çıkışlarının etrafında bu tür kiralık odalar mantar gibi türedi ve öyle ucuz da değil.

 

Gerçekten Seul ve Busan gibi büyükşehirlerde kira bedelleri çok yüksek, her yerde depozito sistemi var. Bu insanların belini büküyor. Bu daracık ve küçük yerlerde insanı kalmaya mecbur ediyor.

 

Devletin verdiği son rakamlara göre Seul’da goshiwon denilen, bodrum katlarında, apartmandan bozma, derme çatma odacıklarda yaşayan 1,5 milyon genç var. Hükümet verilerine göre, ülke genelinde en az 14.000 kayıtlı Goshiwon işletmesi var. Bunların yaklaşık 8.000 tanesi Seul’da.

 

 

Goshiwon ismini Türkiye’den gelip 1-2 yıl kaçak göçek çalışıp para biriktirip dönen işçilerin facebook paylaşımlarında Koşivon olarak duymuşsunuzdur. 2 bin 2500 dolarlık bir işte de çalışıyor 300-500 doları kira gideri oluyor diğerini de (1500-2000 doları) bir kenara koyup 2 yılın sonunda Türkiye’ye dönerken (25 bin 30 bin dolar) biriktirdiği parayla memleketinde bir evini alabiliyor. Onun için Kore’de kaçak ,vizeli veya vizesiz de olsa çalışmak cazip geliyor.

 

Okuyan ve çalışan gençlerin yanı sıra ailesi tarafından dışlanan, bir ailesi olmayan, yalnız yaşayan yaşlıları da buralarda görebilirsiniz. Bazıları odalarında ölür; günlerce, hatta haftalarca öldüğü bile fark edilmeden kalanların son durakları.  Daha önceki yazılarımızda 9 milyondan fazla Koreli ya kendi evinde ya da  bu tip yerlerde yalnız Kore’de Yalnız yaşayan 9 milyon yaşadığından bahsetmiştik.

 

 

 

Sağlık ve Refah Bakanlığı verilerine göre 2018’da yalnız başına yaşarken ölenlerin 3 bini aştığını ve polis kayıtlarına göre, bu ölümlerin çoğunun Goshiwonlarda gerçekleşmiş.

Kore’de düşük maliyetli goshiwon ve pansiyonlarda çıkan yangınlar ve yangınla beraber ölenlerle ilgili her hafta mutlaka bir iki haber çıkar. Bu tip yerlerde çıkan bazı yangınlarda 10’larca kişinin öldüğüne üçüncü sayfa haberlerde çok rastlarız.

 

Kendi başına odasında elektrikli ısıtıcıyla bir şeyler pişirmeye, yemeğini ucuza getirmeye çalışırken veya sigara içerken bilmeden yangına sebep oluyor. Bir yangın çıkınca da yan yana bulunan tüm odalar alev alıyor. Yalnız yaşasalar da toplu ölümler oluyor. Goshiwonlardaki güvenlik ve denetim sorunlarına devlet yoğunlaşmadıkça, duruma el atmadıkça; yangınlarla yalnız yaşayıp yalnız ölenlerin sayısı her geçen gün artar.

 

Uzmanlara göre goshiwonların bazıları güvenlik düzenlemelerine uymadığı gibi güvenlik müfettişleri tarafından göz ardı edildiği için yangın tehlikesi olabileceğine dikkat çekiyorlar. Her odaya yangın merdiveni bulundurma şartı da olmadığı için bazı mal sahipleri odaları yasadışı olarak yenileme, ekstra oda çıkararak daha fazla kiracı barındırmak için bina veya kat  planındaki değişikliği devlete bildirmiyor veya geç bildirdiği için olan hayatlara oluyor. 

 

Evet başta da söylediğimiz gibi Goshiwon bir zamanlar öğrenciler için sakin, huzurla ve verimli ders çalışma yerleri ve üniversite giriş adresi iken son zamanlarda Seul dünyanın en pahalı başkent ve şehirleri sıralamasında ilk beşte olmasıyla göçmenler ve düşük gelirliler için umudun adresi, ailesi tarafından dışlanan, yokluğa ve yoksulluğa mahkum edilenler için de yalnızlığın adresi olmuş.

Kişi başı (GSMH) 34 bin dolar geliri olan ama gelir seviyesi adına zıtlıkların olduğu başkent Seul’da kalabalıklar içinde yalnız hayata kalmaya çalışanlar veya yalnız ölenler, bunu hak etmiyor.